Niezłomni z Lasu Krzemieniny – 60. rocznica śmierci Stanisława Perełki "Dębińskiego" oraz Józefa Walkosza "Buka"
10 lipca 1955 r. kilkunastoosobowa obława UB dotarła do miejsca, w którym wybudowany był leśny schron, wykorzystywany przez ostatnią działającą w Małopolsce, złożoną z dawnych żołnierzy podziemia niepodległościowego, tzw. grupę przetrwania.
![]()
Schron "ostatnich leśnych" Małopolski, otoczony przez obławę UB 10 lipca 1955 r.
W jej skład wchodzili ukrywający się przed komunistami już od początku l. 50-tych Stanisław Perełka „Dębiński” (partyzant BCh i współpracownik zgrupowania „Ognia”), Józef Walkosz „Buk” (żołnierz AK z placówki w Szczawnicy), Walenty Sajdak „Karcz” (żołnierz AK i partyzant oddziału niepodległościowego „Ojca”-„Śmigi”) oraz Józef Oleksy „Bożek” (partyzant 1. pułku strzelców podhalańskich AK i współpracownik OP „Wiarusy”). Cała czwórka „do lasu” trafiła w różnych okolicznościach – łączył ich jednak strach przed represjami bezpieki oraz nadzieja na przełom polityczny w Polsce, który pozwoliłby im wrócić do ich rodzin.
![]()
Stanisław Perełka "Dębiński", poległ 10 lipca 1955 r. (fot. IPN)
W trakcie akcji przeprowadzonej przez UB 10 lipca zginęło na miejscu dwóch ostrzeliwujących się partyzantów – „Dębiński” i „Buk”, natomiast rannemu „Karczowi” oraz „Bożkowi” pomimo padających za nimi serii z karabinów udało się wyrwać z okrążenia. Podczas strzelaniny zginął także dowodzący obławą por. Edward Solarski – zastępca szefa UB w Nowym Sączu. Walenty Sajdak i Józef Oleksy niedługo cieszyli się wolnością. 24 listopada 1955 r. zostali podstępnie aresztowani przez UB i skazani na wyroki wieloletniego więzienia.
![]()
Józef Walkosz "Buk", poległ 10 lipca 1955 r. (fot. zbiory rodziny)
W 2014 r. staraniem Akcji Katolickiej w Szczawnicy i miejscowej parafii p.w. Św. Wojciecha oraz przy współpracy władz lokalnych i Oddziału IPN w Krakowie udało się zidentyfikować i uporządkować miejsce po dawnym leśnym obozowisku. W czerwcu 2014 r. stanął tam głaz z pamiątkową tablicą, przy odsłonięciu którego obecne były rodziny poległych wówczas partyzantów.
![]()
Warta przy głazie z tablicą pamiątkową postawionym nad dawnym partyzanckim schronem (fot. Dawid Golik)
![]()
12 lipca 2015 r. w 60. rocznicę wydarzeń z 1955 r. w miejscu śmierci Stanisława Perełki i Józefa Walkosza odprawiono polową Mszę Św., poświęcono krzyż oraz odsłonięto tablicę informacyjną, która ma w przyszłości stać się jednym z elementów ścieżki historycznej poświęconej żołnierzom podziemia niepodległościowego, którzy działali w lasach Beskidu Sądeckiego w czasie wojny i po jej zakończeniu.
![]()
Polowa Msza Św. oraz warta honorowa wystawiona przez członków grup rekonstrukcji historycznych. (fot. Dawid Golik)
![]()
Tablica informacyjna poświęcona historii "ostatnich leśnych" Małopolski [kliknij w zdjęcie, aby powiększyć] . (fot. Dawid Golik)
Dawid Golik
IPN O/Kraków
Więcej na temat "ostatnich leśnych" Małopolski czytaj:
Strona główna>
Prawa autorskie>
10 lipca 1955 r. kilkunastoosobowa obława UB dotarła do miejsca, w którym wybudowany był leśny schron, wykorzystywany przez ostatnią działającą w Małopolsce, złożoną z dawnych żołnierzy podziemia niepodległościowego, tzw. grupę przetrwania.
Schron "ostatnich leśnych" Małopolski, otoczony przez obławę UB 10 lipca 1955 r.
W jej skład wchodzili ukrywający się przed komunistami już od początku l. 50-tych Stanisław Perełka „Dębiński” (partyzant BCh i współpracownik zgrupowania „Ognia”), Józef Walkosz „Buk” (żołnierz AK z placówki w Szczawnicy), Walenty Sajdak „Karcz” (żołnierz AK i partyzant oddziału niepodległościowego „Ojca”-„Śmigi”) oraz Józef Oleksy „Bożek” (partyzant 1. pułku strzelców podhalańskich AK i współpracownik OP „Wiarusy”). Cała czwórka „do lasu” trafiła w różnych okolicznościach – łączył ich jednak strach przed represjami bezpieki oraz nadzieja na przełom polityczny w Polsce, który pozwoliłby im wrócić do ich rodzin.
Stanisław Perełka "Dębiński", poległ 10 lipca 1955 r. (fot. IPN)
W trakcie akcji przeprowadzonej przez UB 10 lipca zginęło na miejscu dwóch ostrzeliwujących się partyzantów – „Dębiński” i „Buk”, natomiast rannemu „Karczowi” oraz „Bożkowi” pomimo padających za nimi serii z karabinów udało się wyrwać z okrążenia. Podczas strzelaniny zginął także dowodzący obławą por. Edward Solarski – zastępca szefa UB w Nowym Sączu. Walenty Sajdak i Józef Oleksy niedługo cieszyli się wolnością. 24 listopada 1955 r. zostali podstępnie aresztowani przez UB i skazani na wyroki wieloletniego więzienia.
Józef Walkosz "Buk", poległ 10 lipca 1955 r. (fot. zbiory rodziny)
W 2014 r. staraniem Akcji Katolickiej w Szczawnicy i miejscowej parafii p.w. Św. Wojciecha oraz przy współpracy władz lokalnych i Oddziału IPN w Krakowie udało się zidentyfikować i uporządkować miejsce po dawnym leśnym obozowisku. W czerwcu 2014 r. stanął tam głaz z pamiątkową tablicą, przy odsłonięciu którego obecne były rodziny poległych wówczas partyzantów.
Warta przy głazie z tablicą pamiątkową postawionym nad dawnym partyzanckim schronem (fot. Dawid Golik)
12 lipca 2015 r. w 60. rocznicę wydarzeń z 1955 r. w miejscu śmierci Stanisława Perełki i Józefa Walkosza odprawiono polową Mszę Św., poświęcono krzyż oraz odsłonięto tablicę informacyjną, która ma w przyszłości stać się jednym z elementów ścieżki historycznej poświęconej żołnierzom podziemia niepodległościowego, którzy działali w lasach Beskidu Sądeckiego w czasie wojny i po jej zakończeniu.
Polowa Msza Św. oraz warta honorowa wystawiona przez członków grup rekonstrukcji historycznych. (fot. Dawid Golik)
Tablica informacyjna poświęcona historii "ostatnich leśnych" Małopolski [kliknij w zdjęcie, aby powiększyć] . (fot. Dawid Golik)
Dawid Golik
IPN O/Kraków
Więcej na temat "ostatnich leśnych" Małopolski czytaj:
Strona główna>
Prawa autorskie>